schaken op school scherpt heel wat vaardigheden aan
door ruben
18 december 2025
De Dworpse schaakkring zendt zijn zonen uit en hun tentakels reiken soms ver. Zo brengt Ruben in Sint-Gillis-bij-Dendermonde de leerlingen van de basisschool bijvoorbeeld de eerste beginselen van het schaken bij. De lessencyclus werd afgerond met een simultaan. Geïllustreerd met fijne foto’s zoomt het verslag van Ruben hierop in én op de pedagogische meerwaarde van schaken. Een mooi initiatief.
De afgelopen weken was basisschool De Bijenkorf in Sint-Gillis-bij-Dendermonde het theater van een bijlessenreeks ‘schaken’. De Dendermondse school biedt een extra leerprikkel aan voor de leerlingen die vlotjes de leerstof verwerken en een extra uitdaging verwelkomen. Juf Lore en zorgcoördinator Leen brachten al de basis van het spel bij, ondergetekende mocht de laatste passen voor zijn rekening nemen als vrijwillig lesgever van dienst.
Concentratie
Waarom schaken voor kinderen van het vijfde en zesde leerjaar? Omdat het werkt. En omdat het uitdagend is, wat pedagogisch gezien nog altijd zwaar onderschat wordt. Schaken dwingt tot nadenken, plannen, geduld hebben, fouten maken (veel fouten), en daar dan verrassend volwassen mee omgaan. Het is concentratie zonder dat het als concentratie aanvoelt. Een bord, wat stukken, en plots zijn er leerlingen die een uur lang muisstil nadenken — ook sommige leerlingen waarvan hun leerkracht me fluisterend toevertrouwde dat ‘stilzitten doorgaans niet hun sterkste kant is’.
Het mooiste moment als lesgever is niet wanneer iemand eindelijk begrijpt hoe je pakweg mat zet met enkel een toren en koning maar wanneer je ziet hoe hun spel scherper wordt.
GM Vladislav Alsov
Als afsluiter van de lessenreeks was er nog een klassieker voorzien: het simultaanpartijtje. In een vlaag van organisatorisch optimisme had ik een Russisch grootmeester uitgenodigd, GM Vladislav Alsov. Die bleek helaas verhinderd — iets met een speciale militaire operatie, een visumprobleem en vermoedelijk ook de stand van Mercurius. Geen probleem, dacht ik. Dan trek ik zelf wel ten strijde. Handschoen opgenomen, mezelf licht overschat.
Stevige bosloop
Wat volgde was geen wandeling in het park, maar eerder een stevige bosloop met tegenwind. De leerlingen maakten het mij knap lastig, en dan vooral de jonge bijen die al eens de weg naar de lokale schaakclub of hun schakende grootvader hadden gevonden. Dat was te merken. Er werd niet zomaar geschoven; er werd gepland, gelokt en af en toe zelfs een volwassen ogend trucje bovengehaald. Op sommige borden volstond mijn intuïtie niet meer en moest ik zelfs weer de stelling beginnen berekenen, wat nooit de bedoeling was geweest van dit pedagogisch initiatief.
Zweten
Er werd gezweet, gezucht, gefronst en hier en daar opgelucht geglimlacht dat de kwelling van de hersenen was afgelopen. En ergens tussen zet vijftien en een verloren pion besefte ik dat dit eigenlijk het perfecte einde was: leerlingen die met zichtbaar plezier alles uit de kast halen, een lesgever die moet zweten om geloofwaardig te blijven, en een reeks die duidelijk gesmaakt werd.
De juffen namen prompt het initiatief om volgend semester elke vrijdag middagschaken aan te bieden als alternatief voor de speeltijd. Een mooiere afsluiter hadden we ons moeilijk kunnen wensen. En GM Alsov? Die is nog steeds welkom volgend jaar.
